Đề xuất này được Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) đưa ra trong bối cảnh giá bất động sản liên tục tăng,chưa có tín hiệu giảm,nhất là phân khúc chung cư.

Theo dữ liệu của VARS,chỉ số giá chung cư trong quý II tại Hà Nội,TP HCM tăng lần lượt 58% và 27% so với cùng kỳ năm 2019. Phân khúc trung cấp ngày càng khan hiếm và hơn 80% nguồn cung căn hộ mở bán mới năm nay có giá trên 50 triệu đồng mỗi m2. Thậm chí,một số dự án chung cư mới cũng có giá bán lên đến chục nghìn USD mỗi m2.

Không riêng dự án mới,giá chung cư cũ cũng neo cao. Nhiều căn hộ qua sử dụng hàng chục năm vẫn được rao giá gấp 2-3 lần so với lúc mở bán. Phân khúc biệt thự,liền kề hay đất nền vùng ven cũng có dấu hiệu tăng giá,bởi một số nhóm nhà đầu tư tạo cung,cầu giả để trục lợi.

Theo ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch VARS,hiện hệ thống pháp luật chưa có chế tài kiểm soát,ngăn chặn hoạt động đầu cơ,găm đất nhằm đẩy giá. Trong khi tình trạng mua bán,sang tay không được kiểm soát là nguyên nhân chính dẫn đến "sốt đất" tại nhiều địa phương. Nhà đầu cơ mua đất rồi bỏ hoang chờ tăng giá hoặc tạo khan hiếm giả diễn ra phổ biến,mục đích đều là "đẩy giá kiếm lời".

"Việc nghiên cứu áp thuế bất động sản là cấp bách để điều tiết thị trường. Không vì thấy khó ban hành mà bỏ qua chính sách này",ông Đính cho biết.

Bất động sản khu Đông TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần

Chuyên gia đề xuất chính sách thuế bất động sản áp cho hai đối tượng,gồm người mua căn nhà thứ hai trở lên và chủ sở hữu bỏ hoang dự án. Mức thuế sẽ tăng dần với giao dịch mà người bán có thời gian sở hữu ngắn.

Chẳng hạn,Singapore áp thuế 16% khi chủ sở hữu bán nhà trong năm đầu sau khi mua. Mức thuế giảm về 12% nếu chủ nhà bán căn hộ vào năm thứ 2 và năm thứ 3 là 8%. Họ không phải chịu thuế này khi bán nhà sau năm thứ 4. Ngoài ra,từ tháng 4/2023,nước này nâng thuế bất động với người mua căn nhà thứ hai thêm 3%,lên 20%; căn thứ 3 là 30% (mức cũ 25%).

VARS cũng đề nghị,trường hợp chủ sở hữu không xây dựng dự án sau khi nhận đất cũng phải chịu thuế bỏ hoang bất động sản. Cách này được Hàn Quốc áp dụng,với thuế suất 5% và thuế suất tăng dần theo số năm bỏ hoang nhà đất. Tương tự,Pháp đánh thuế vào nhà bỏ trống là 17% giá trị cho thuê năm đầu tiên và tăng lên gấp đôi (34%) trong những năm sau đó.

Việc điều tiết thị trường thông qua chính sách thuế bất động sản,theo Chủ tịch VARS sẽ giảm bớt đầu cơ,kiềm chế đà tăng giá nhà đất. Chính sách này cũng khuyến khích chủ sở hữu dự án bỏ hoang cho thuê hoặc bán,tăng thêm nguồn cung ra thị trường.

Thực tế,đây không phải lần đầu giải pháp đánh thuế bất động sản thứ hai được đưa ra nhằm hạ giá nhà. Cách đây 7 năm,Chính phủ từng đề xuất thí điểm đánh thuế bất động sản thứ hai tại TP HCM,nhưng sau đó không được thông qua. Có nhiều ý kiến phản biện,một trong số đó cho rằng thời điểm đánh thuế khi đó còn quá sớm.

Tháng 8/2023,cử tri TP HCM tiếp tục đề nghị đánh thuế với nhà thứ hai và áp thuế cao hơn với nhà đất bỏ trống,không thu được giá trị từ đất. Bộ Tài chính cho biết đã nghiên cứu xây dựng dự án Luật Thuế bất động sản,dự kiến bổ sung vào Chương trình xây dựng luật,pháp lệnh năm 2024,trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024). Hiện các đề xuất này vẫn dừng lại ở dự kiến.

Tuy nhiên,việc sử dụng công cụ thuế để điều tiết thị trường gặp không ít thách thức. Chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh cho rằng để sử dụng hiệu quả công cụ thuế,cơ quan quản lý cần thúc đẩy xây dựng,hoàn thiện cơ sở dữ liệu,thông tin về thị trường bất động sản. Từ đó,việc xác định nhà thứ hai,ba... và giá trị của chúng mới công khai,minh bạch.

Ông Nguyễn Văn Đính cũng khuyến nghị cần nghiên cứu kỹ mức thuế suất,tránh trùng lặp,thuế chồng thuế khiến người dân bị "kiệt quệ" sức mua. Trong khi đó,người giàu có thể lách thuế bằng cách chuyển quyền sở hữu tài sản cho người thân.

"Chính sách nào khi mới đưa ra cũng có vướng mắc,vấn đề là cân nhắc được - mất. Việc đánh thuế bất động sản cũng vậy và được sẽ nhiều hơn mất",Chủ tịch VARS nhận định.

Ngọc Diễm